Choroba zawodowa

Definicja legalna choroby zawodowej została przedstawiona w art. 235¹ k.p. „Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”.

Definicja w swoim literalnym brzmieniu jest dość niezrozumiała, z uwagi na co wątpliwości interpretacyjne dotyczące tego zagadnienia były przedmiotem rozważań orzecznictwa sądowego. W szczególności wskazać należy na treść wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 10 grudnia 2013 roku sygn. akt III SA/Kr 287/13 który wyjaśnia, że „Przez warunki pracy nie należy pojmować jedynie stanowiska pracy, lecz za punkt odniesienia należy przyjmować wszelkie czynniki występujące, jak stanowi art. 235[1] Kodeksu pracy – w środowisku pracy. Wąskie rozumienie pojęcia „środowiska pracy” uznać należy za nieprawidłowe. Pojęcie to obejmować więc musi swoim zakresem nie tylko bezpośrednie stanowisko pracy, lecz ogół warunków pracy. Na „warunki pracy” składa się całokształt materialnych czynników, z którymi człowiek się styka w toku wykonywania pracy.” Tym samym aby pracownik nie musi być zatrudniony na stanowisku pracy bezpośrednio narażonym na czynniki wywołujące jedną z zdefiniowanych chorób zawodowych wystarczy, że w obrębie w jakim wykonuje pracę występują czynniki szkodliwe wywołujące chorobę zawodową.

Same choroby zawodowe zostały wymienione w Załączniku, stanowiącym wykaz chorób zawodowych wraz z okresem, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym,  z  Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych z dnia 30 czerwca 2009 roku. Załącznik przewiduje 26 rodzajów chorób zawodowych, są to:

• zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne;
• gorączka metaliczna;
• pylice płuc;
• choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu;
• przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc z obniżeniem natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej (FEV1) poniżej 60% wartości należnej, wywołane narażeniem na pyły lub gazy drażniące, jeżeli w ostatnich 10 latach pracy zawodowej co najmniej w 30% przypadków stwierdzono na stanowisku pracy przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń;
• astma oskrzelowa;
• zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych;
• ostre uogólnione reakcje alergiczne;
• byssinoza;
• beryloza;
• choroby płuc wywołane pyłem metali twardych;
• alergiczny nieżyt nosa;
• zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym;
• przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu żrącym lub drażniącym;
• przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat;
• choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego;
• nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi;
• choroby skóry;
• przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy;
• przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy;
• obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych 1,2 i 3 kHz;
• zespół wibracyjny;
• choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego;
• choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur otoczenia;
• choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi;
• choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa.

Istotnym zagadnieniem jest fakt, że katalog chorób zawodowych przewidziany w załączniku do rozporządzenia jest katalogiem zamkniętym oznacza to, że niemożliwe jest ustalenie choroby zawodowej tj. spowodowanej warunkami pracy innego rodzaju niż wymienionej w tym katalogu. Stanowisko to zostało przedstawione już przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 1976 roku sygn. akt III PR 177/76 a linia ta jest kontynuowana także w obecnych orzeczeniach sądowych na co wskazuje między innymi stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 października 2012 roku sygn. akt II OSK 1743/12 „

Autor: Krzysztof Sosnowski, aplikant radcowski w Kancelarii Prawa Pracy „Wojewódka i Wspólnicy” Sp. k., specjalista ds. BHP