Od 1 kwietnia 2023 roku obowiązują wyższe kwoty odszkodowania za wypadek przy pracy. Przepisy przewidują również odszkodowania za wypadki w pracy zdalnej. Regularne wypłaty świadczeń to duże obciążenie dla budżetu państwa, a w konsekwencji – całego społeczeństwa. Koszty ponosi również pracodawca, który narażony jest nie tylko na straty finansowe, ale również proceduralne i czasowe.
Koszty wypadków znaczące dla pracodawców
Koszty wypadków ponoszone przez pracodawców rzadko są uwzględniane w ogólnokrajowych statystykach. Może to wynikać z faktu, iż najczęściej występujące wypadki są wypadkami bezurazowymi. Przynoszą one zwykle wyłącznie straty materialne, dlatego firmy nie włączają ich do kosztów wynikających z przyczyn niezachowania bezpieczeństwa w miejscu pracy.
W 20222 roku Business Center Club wraz z organizacją Ayming Polska oszacowali koszt ciężkiego wypadku przy pracy, który wyniósł średnio ponad 1 mln zł*. Dodatkowo w raporcie zwrócono uwagę na koszty roszczeń cywilnych i kar administracyjnych, które wyniosły 700 tys. zł. Kary administracyjne często wynikają z pośpiechu pracodawców w zgłaszaniu incydentów i pomyłek w kalkulacjach.
Do kosztów związanych z wypadkiem należą też dodatkowe wynagrodzenia związane z pracą pracowników zastępujących osobę, która uległa wypadkowi. Jednocześnie warto wziąć pod uwagę fakt, iż pracownik, który uległ ciężkiemu wypadkowi może nie wrócić na dotychczasowe miejsce pracy i trzeba będzie utworzyć dla niego nowe stanowisko, zaś na uprzednie poszukać nowego.
Zapobieganie wypadkom obniża straty przedsiębiorstw
Wypadki przy pracy fizycznej wiążą się również z kosztami napraw maszyn, transportu, ale także prywatnej opieki medycznej i wzrastających kosztów ubezpieczeń zbiorowych. W straty w majątku trwałym i obrotowym wliczają się również koszty straconych surowców, półwyrobów lub wyrobów gotowych oraz straty w wyposażeniu (maszyny, narzędzia, pojazdy). W najgorszym wypadku firma musi liczyć się z przerwami w produkcji czy obniżeniem wydajności zakładu, co powoduje okresową utratę przychodów.
W przypadku pracy zdalnej, która obecnie jest niezwykle częsta, wypadki najczęściej wiążą się z transportem. Jego skutki są jednak dla pracodawcy, ale również pozostałych pracowników równie uciążliwe: czas związany z zastępowaniem poszkodowanego, czas poświęcony wprowadzanie zastępców oraz na dochodzenie powypadkowe i nowe planowanie pracy.
Zadbanie o bezpieczeństwo kadr jest więc nie tylko prawnym wymogiem przedsiębiorstwa, ale czynnikiem, który w znacznym stopniu ogranicza ryzyko kosztów wypadków dla pracodawcy.
Obciążenia społeczne
Od 1 kwietnia 2023 roku obowiązują wyższe kwoty odszkodowania za wypadki przy pracy, które uwzględniają również pracę zdalną. Za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przysługiwać będzie 1269 zł. Dla porównania w 2022 roku była to kwota 1133 zł. Kwota jednorazowego odszkodowania z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji wyniesie 22 212 zł. W przypadku śmierci pracownika do odszkodowania ma prawo jego małżonek lub dziecko i wówczas wypłata wyniesie 114 231 zł.
W 2022 roku ZUS wypłacił odszkodowania dla 42,6 tys. poszkodowanych osób. Całkowita kwota odszkodowań wyniosła 293 813,6 tys. zł. W tym roku suma ta będzie wyższa ze względu na wzrost kwot odszkodowań. Oznacza to regularne koszty dla podatnika, a co za tym idzie – całego społeczeństwa.
Straty budżetowe to jednak nie jedyne koszty ponoszone przez społeczeństwo. Jak wynika z danych uzyskanych na podstawie badania ubezpieczonych poddanych rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej ZUS w 2020 roku w 12 miesięcy po odbytej rehabilitacji, rehabilitację w związku z wypadkiem przy pracy odbyło 519 ubezpieczonych. Wypadkiem obarczone są nie tylko osoby poszkodowane wskutek wypadku, ale również ich bliscy i rodziny.
ZUS nie dysponuje danymi o liczbie osób, które przebywały na zwolnieniu lekarskim z tytułu wypadku przy pracy, ani jak długa była ich absencja chorobowa z tego tytułu, należy jednak sądzić, że zwykle sytuacja taka powoduje długotrwałe skutki społeczno-ekonomiczne. Wypadki przy pracy mają wpływ nie tylko na pracowników, ale i ich rodziny, społeczność a nawet gospodarkę, dlatego ważne jest rozwijanie systemu, który przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa w zakładach pracy w różnych jego aspektach.
