Pytania i odpowiedzi

1. Kto jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo w zakładzie pracy?

Zgodnie z przepisami prawa to pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Osoba kierująca pracownikami jest zobowiązana do znajomości przepisów o ochronie pracy oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (zgodnie z art. 207 par. 3 kodeksu pracy). Powinna ona również wykazywać się znajomością aktów prawnych, obowiązujących w danej branży oraz norm i instrukcji wewnątrzzakładowych. Kodeks pracy nie definiuje, kto konkretnie powinien przyjąć na siebie ten obowiązek. Może to być kierownik zakładu lub jego zastępca, a także pracownicy poszczególnych jednostek organizacyjnych, którzy są odpowiedzialni za przestrzeganie przepisów i zasad BHP.

2. Jakie obowiązki ma pracodawca?

  • organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
  • zapewniać przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować realizację tych poleceń,
  • reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz nieustannie doskonalić istniejący poziom ochrony zdrowia i życia pracowników (mając na uwadze zmieniające się warunki wykonywania pracy),
  • rozwijać i doskonalić spójną politykę zapobiegającą wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym (uwzględniając zarówno aspekty techniczne, organizację i warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy),
  • zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy.

3. Jakie  obowiązki ma pracownik ?

Według kodeksu pracy każdy pracownik ma obowiązek:

  • znać przepisy i zasady BHP, brać udział w szkoleniach z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
  • wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami BHP oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
  • dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,
  • stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego zgodnie z ich przeznaczeniem,
  • poddawać się wstępnym, okresowym, kontrolnym oraz innym zleconym badaniom lekarskim, a także stosować się do wskazań lekarzy,
  • niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec o grożącym niebezpieczeństwie współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia,
  • współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w zakresie wypełniania obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

4. Co to są środki ochrony indywidualnej?

Środki ochrony indywidualnej to urządzenia lub wyposażenie przewidziane do noszenia bądź trzymania przez użytkownika, w celu jego ochrony przed zagrożeniami, które mogą mieć wpływ na jego bezpieczeństwo lub zdrowie podczas wykonywanie zadań w środowisku pracy.

5. Co można zaliczyć do środków ochrony indywidualnej?

Do środków ochrony indywidualnej zalicza się: odzież ochronną, środki ochrony kończyn, głowy, twarzy i oczu, słuchu, układu oddechowego, izolujące cały organizm oraz środki zabezpieczające przed upadkiem z wysokości.

6. Jakie są aktualne normy prawne dotyczące odzieży ochronnej na stanowisku pracy?

Obecnie obowiązują poniższe normy:

Norma PN-E Tytuł normy
EN ISO 13688 Odzież ochronna – Wymagania ogólne
EN ISO 14116 Odzież ochronna – Ochrona przed czynnikami gorącymi i płomieniem- Materiały, zestawy materiałów i odzież o ograniczonym rozprzestrzenianiu płomienia
EN 1149-5 Odzież ochronna – Właściwości elektrostatyczne – Część 5: Wymagania materiałowe i konstrukcyjne
EN 13034 Odzież chroniąca przed ciekłymi chemikaliami – Wymagania dotyczące odzieży zapewniającej ograniczoną skuteczność ochrony przed ciekłymi chemikaliami (Typ 6 i Typ PB6 odzieży)
EN 14605 Odzież chroniąca przed ciekłymi chemikaliami – Wymagania dotyczące odzieży ochraniającej całe ciało, z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy w postaci płynnej (Typ 3) lub rozpylonej (Typ 4), łącznie z wyrobami zapewniającymi tylko częściową ochronę ciała (Typy PB[3] i PB[4])
EN 342 Odzież ochronna – Zestaw odzieży i wyroby odzieżowe chroniące przed zimnem
EN 343 Odzież ochronna – Ochrona przed deszczem
EN ISO 20471 Odzież o intensywnej widzialności – Metody badania i wymagania
EN ISO 11611 Odzież ochronna do stosowania podczas spawania i w procesach pokrewnych
EN ISO 11612 Odzież ochronna – Odzież chroniąca przed czynnikami gorącymi i płomieniem
IEC 61482-2 Prace pod napięciem – Odzież ochronna przed zagrożeniami termicznymi spowodowanymi łukiem elektrycznym. Część 1-2: Metody badań. Metoda 2: Określenie klasy ochrony przed łukiem elektrycznym materiałów i odzieży przy zastosowaniu wymuszonego i ukierunkowanego łuku elektrycznego (komora probiercza)
EN 469 Odzież ochronna dla strażaków – Wymagania użytkowe dotyczące odzieży ochronnej przeznaczonej do akcji przeciwpożarowej

7. Co to jest odzież ochronna?

Odzież ochronna to wyposażenie przeznaczone do noszenia przez użytkownika w celu jego ochrony przed zagrożeniami, które mogą mieć wpływ na jego bezpieczeństwo lub zdrowie (według rozporządzenia Ministra Gospodarki).

Jest to odzież okrywająca lub zastępująca prywatne ubrania pracownika. Musi ona zabezpieczać przed możliwymi urazami ciała i chronić przed niebezpiecznymi czynnikami, które mogą wystąpić podczas wykonywania obowiązków.

Szczególne zagrożenie mogą stanowić: różnego rodzaju substancje chemiczne i biologiczne, prąd elektryczny, wysoka lub niska temperatura, ogień, słaba widoczność, zagrożenie mechaniczne, wilgoć etc. Więcej o zagrożeniach: (link do mapy zagrożeń).

8. Co to jest odzież robocza?

Odzież robocza są to ubrania, których głównym zadaniem jest zastępowanie lub zabezpieczanie odzieży własnej pracownika przed środkami nieszkodliwymi dla zdrowia oraz zapobieganie zniszczeniu jego prywatnych ubrań. Do tego typu odzieży zalicza się ubrania przeznaczone np. dla pracowników gastronomii, hotelarstwa czy też odzież jednorazowego użytku.

Podstawową funkcją odzieży roboczej jest ochrona pracownika przed zabrudzeniem  substancjami nieszkodliwymi dla zdrowia lub zapewnienie odpowiedniego poziomu higieny  podczas procesu produkcyjnego. Do odzieży roboczej zalicza się również tzw. odzież zawodową (branżową), charakterystyczną dla konkretnych stanowisk, np. uniformy dla kucharzy, piekarzy, pielęgniarek, pokojówek, kelnerów, portierów.

9. Co to jest odzież HACCP?

Jest to odzież robocza spełniająca normy HACCP (od ang. Hazard Analysis and Critical Control Points – System Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli), wymagana przy produkcji żywności, podczas której konieczne jest utrzymanie najwyższych standardów czystości.

10. Czym jest odzież korporacyjna?

Odzież korporacyjna jest elementem polityki wizerunkowej firmy. Najczęściej przeznaczona jest dla pracowników mających bezpośredni kontakt z klientem. Odpowiedni strój odgrywa bowiem ważną rolę w budowaniu reputacji marki i jej rozpoznawalności na rynku. Dodatkowym atutem takiej odzieży jest możliwość oznakowania jej logo firmowym w postaci haftu lub nadruku termotransferowego.

11. Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie wyposażenia pracowników w odzież roboczą i ochronną?

Zgodnie z kodeksem pracy, do obowiązków pracodawcy należy zapewnienie pracownikom odzieży roboczej lub ochronnej, a także utrzymanie jej odpowiedniego stanu w trakcie całego okresu użytkowania. Pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia właściwego prania, napraw, odpylania, odkażania, kontroli jakości oraz ewentualnej wymiany zużytych egzemplarzy.

Odpowiada także za to, aby stosowane środki ochrony indywidualnej posiadały wszystkie właściwości zabezpieczające i użytkowe. W jego gestii pozostaje również ustalenie odpowiednich rodzajów i okresów użytkowania zarówno dla środków ochrony indywidualnej jak i odzieży i obuwia roboczego.

12. Na jakie zagrożenia narazona jest odzież ochronna?

Odzież ochronna narażona jest na zniszczenia i zabrudzenia, dlatego wymaga odpowiedniej konserwacji. Czyli nie tylko czyszczenia i pielęgnacji przy użyciu specjalistycznych środków chemicznych, ale również naprawy z zachowaniem wytycznych producenta. Konieczna jest także systematyczna kontrola stanu jej użyteczności i właściwości ochronnych.

13. W jaki sposób ma byc prana odzież robocza i odzież ochronna?

Do prania odzieży narażonej na skażenie, szczególnie zabrudzonej czy też pochodzącej z zakładów wymagających specjalnych względów higieny produkcji, niezbędna jest specjalnie wydzielona i wyposażona pralnia. Ponadto przedsiębiorca ma obowiązek zapewnić możliwość odpylania, dezynfekcji i suszenia odzieży oraz obuwia roboczego i środków ochrony indywidualnej. Pracodawca zobowiązany jest także do naprawy odzieży i obuwia roboczego. Jeżeli nie ma możliwości spełnienia tych wymogów, najbardziej optymalnym rozwiązaniem jest skorzystanie z oferty wyspecjalizowanej firmy zewnętrznej.

14. Kiedy powinny być stosowane środki ochrony indywidualnej?

Środki ochrony indywidualnej wykorzystuje się w sytuacjach, kiedy nie można skutecznie uniknąć lub ograniczyć niebezpieczeństwa w miejscu pracy za pomocą odpowiednich procedur.

Należą do nichhełmy ochronne, sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości, okulary i osłony spawalnicze, rękawice i buty w warunkach narażenia na urazy mechaniczne, wkładki, nauszniki, hełmy przeciwhałasowe, maski przeciwpyłowe, fartuchy ochronne, kombinezony przeciwpyłowe itp.

Dostarczane pracownikom środki ochrony indywidualnej powinny być bezpieczne i odpowiednio dobrane do zagrożenia. Muszą one również uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy, a także być odpowiednio dopasowane do użytkowników.

15. Jakie są aktualne normy prawne dotyczące odzieży ochronnej na danym stanowisku pracy?

W zależności od rodzaju wykonywanej pracy pracownicy mogą korzystać z odzieży własnej lub odzieży dostarczonej nieodpłatnie przez pracodawcę. Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom odzież i obuwie robocze w każdym przypadku, gdy jest to niezbędne ze względu na specyfikę pracy na danym stanowisku. Przypadki takie to wymagania technologiczne, sanitarne lub BHP.

Pracodawca zobowiązany jest do nieodpłatnego dostarczenia odzieży i obuwia roboczego na podstawie art. 237 par. 7 kodeksu pracy, jeżeli:

  • własne ubranie pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,
  • wymagają tego warunki technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

Stanowiska, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne zabrudzenie czy skażenie odzieży i obuwia środkami chemicznymi, promieniotwórczymi czy materiałami biologicznie zakaźnymi wymagają dostarczania pracownikowi odzieży ochronnej. Przedsiębiorca może także ustalić na jakich stanowiskach dopuszcza używanie przez pracowników ich własnej odzieży i obuwia roboczego. Warunkiem zastosowania takiego rozwiązania, jest jednak spełnienie przez taki ubiór wymaganych norm w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

16. Jak dbać o właściwości ochronne odzieży?

Właściwości ochronne odzieży wynikają przede wszystkim z właściwości materiałów, z których ją wykonano – ich trwałości, właściwości higienicznych, wygody użytkowania. Dlatego przy jej produkcji coraz częściej stosuje się zaawansowane technologie.

Aby odzież nie straciła swoich właściwości ochronnych podczas użytkowania, konieczne jest jej odpowiednie czyszczenie. Do prania odzieży ochronnej, często narażonej na skażenie, szczególnie zabrudzonej czy też pochodzącej z zakładów wymagających specjalnych względów higieny produkcji, niezbędna jest specjalnie wydzielona i wyposażona pralnia.

W okresie użytkowania odzieży ochronnej obowiązek nadzoru nad jej stanem technicznym spoczywa na pracodawcy. Zalecana jest również okresowa kontrola odzieży przez kompetentną, specjalnie do tego celu przeszkoloną osobę w zakładzie pracy lub bezpośrednio przez producenta.

Obydwa wymienione rodzaje kontroli są niezwykle istotne, ponieważ umożliwiają identyfikację uszkodzeń powodujących utratę parametrów ochronnych, co minimalizuje prawdopodobieństwo zastosowania niesprawnych środków ochrony indywidualnej na stanowiskach pracy. Odzież zużyta lub uszkodzona powinna podlegać wymianie na nowe egzemplarze.

17. Jakie są przyczyny utraty właściwości ochronnych odzieży?

Najczęściej przyczyną utraty parametrów ochronnych są czynniki mechaniczne, chemiczne oraz promieniowanie nadfioletowe. Szczególnie intensywnie na degradację środków ochrony indywidualnej wpływa promieniowanie słoneczne (w tym głownie nadfioletowe), najczęściej spotykane przy pracy w wykonywanej w zewnętrznych warunkach atmosferycznych.