Artykuł 210 Kodeksu pracy powinien być dobrze znany każdemu pracownikowi w Polsce, ponieważ wchodzi w zakres szkolenia wstępnego BHP, które należy odbyć przed rozpoczęciem wykonywania pracy, w pierwszym dniu zatrudnienia. Potencjał tego zapisu, który stanowi istotny element ochrony przed niebezpiecznymi warunkami pracy, nie jest niestety wykorzystywany przez pracowników.
Zgodnie z art. 210 Kodeksu pracy pracownik ma prawo powstrzymać się od pracy, gdy warunki stwarzają zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika czy innych osób. Wszystkie nowoczesne, dobrze zarządzane organizacje uczą i przypominają pracownikom treść tego zapisu. Swoją działalność opierają na kluczowej zasadzie – wszyscy, każdy z pracowników jesteśmy odpowiedzialni za nasze bezpieczeństwo.
Dz.U. 1974 Nr 24, poz. 141
t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465
Art. 210 [Prawo powstrzymania się od wykonywania pracy]
- 1. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
- 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w § 1, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
- 21. Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2.
- 3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Powiedz nam o tym. Nie ryzykuj. Usuniemy zagrożenie.
Takie podejście przypomina pracownikom i pracodawcy, że w kwestiach bezpieczeństwa wszyscy jesteśmy po tej samej stronie. W efekcie wzrasta zaufanie, ponieważ pracownicy czują się bezpiecznie zgłaszając swoje wątpliwości. Transparentność sprzyja też samemu pracodawcy – pracownicy nie akceptują istniejących zagrożeń, bo nie muszą; nie ma atmosfery lęku przed zgłaszaniem własnych obserwacji.
To szczególnie ważne, ponieważ pracodawca może nie mieć wiedzy o zmienionych warunkach pracy: zdjęte osłony, brak środków ochrony indywidulanej w magazynku, wyciek substancji, uwolnienie szkodliwych gazów, niezabezpieczone przewody, itp.
Przeoczyliśmy coś? Powiedz nam o tym.
To prosta i kluczowa zasada. W nowoczesnych organizacjach tak właśnie wygląda uświadamianie pracowników, że bezpieczeństwo jest naszym wspólnym dobrem. Wartością, której nie ma bez zaangażowania pracowników i menedżerów każdego szczebla.
Przykład:
Firma A świadczy usługi podwykonawcze w dużym zakładzie produkcyjnym.
Pracownik tej firmy w miejscu wykonywania obowiązków natrafia na zalane podłoże. Co gorsza, ciecz nie jest bezbarwna.
Miejsce jego pracy znajduje się tuż za zalanym obszarem, nie ma jednak możliwości bezpiecznego dojścia. Firma produkcyjna zapewnia usunięcie usterki w kolejnych dniach a póki co prosi o znalezienie rozwiązania tymczasowego.
Pracownik A odmawia jednak wykonania pracy do czasu zapewnienia mu bezpiecznego dostępu do instalacji, przy której pracuje.
Ma rację, ciecz okazuje się być wyciekiem z instalacji pompującej silnie alkaliczny produkt, mogący spowodować rozległe oparzenia chemiczne skóry, a w przypadku dostania się do oczu – utratę wzroku. Opisana powyżej historia jest prawdziwa.
Czy nasi pracownicy mieliby wystarczającą wiedzę i poczucie bezpieczeństwa, by w analogicznej sytuacji podjąć podobną decyzję?
Chcemy mieć pracowników zaangażowanych, odpowiedzialnych za wspólne bezpieczeństwo?
Warto okazać zaufanie i wskazać istniejące narzędzia ograniczania zagrożeń – które w polskim ustawodawstwie pełni właśnie Art.210 Kodeksu Pracy.
Autorka: Bożena Narloch-Witkowska – inż. chemik, posiada wieloletnie doświadczenie w zakresie bezpieczeństwa pracy w branży motoryzacyjnej, produkcyjnej, medycznej i logistycznej. Aktualnie związana z przemysłem chemicznym. Wspiera bezpieczną obsługę instalacji chemicznych, dozowania produktów oraz – i przede wszystkim: bezpieczeństwo pracowników obsługujących te instalacje. Członkini Stowarzyszenia Koalicja Bezpieczni w Pracy.
