Środki ochrony indywidualnej to niezwykle ważne elementy wyposażenia pracowników na wielu stanowiskach pracy. Prawidłowy ich dobór to jedna z zasadniczych kwestii bezpieczeństwa i higieny pracy. Wymagania dla środków ochrony indywidualnej podaje Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. (Dz. U. z dnia 28 grudnia 2005 r.). Szczegółowe wytyczne dla różnych typów odzieży przeciwchemicznej zawarte są w normach przedmiotowych.
Wśród najczęściej stosowanych środków wyróżniamy m.in. rękawice ochronne, środki ochrony oczu i twarzy i odzież ochronną. Jak należy się chronić w przypadku kontaktu z niebezpiecznymi substancjami biologicznymi czy chemicznymi?
Rękawice chroniące przed czynnikami biologicznymi.
Na przykład pracownicy CWS-boco podczas sortowania brudnej odzieży narażeni są na różnego rodzaju czynniki mikrobiologiczne. W celu zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy stosują jednorazowe rękawice spełniające wymagania co najmniej 2 poziomu skuteczności według normy PN-EN 374-2:2005. W przypadku rękawic ochronnych nie istnieje oddzielna grupa wyrobów przeznaczonych do ochrony przed czynnikami biologicznymi. Do prac narażających na kontakt z bakteriami i grzybami należy stosować rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi, czyli szczelne rękawice wykonane z kauczuku naturalnego, kauczuków syntetycznych oraz tworzyw sztucznych.
Ważne jest, aby rękawica nie tylko zapewniała ochronę przed mikroorganizmami, czy też czynnikami chemicznymi, ale była jednocześnie odporna na zużycie w wyniku działania czynników mechanicznych, co zwiększy również jej trwałość. Rozwój technologii wytwarzania rękawic umożliwia osiągnięcie takiego kompromisu i obecnie wiele proponowanych rękawic zapewnia wielofunkcyjną ochronę.
Obecnie jedyną normą, w której określono wymagania dotyczące rękawic chroniących przed czynnikami biologicznymi, a dokładniej przed mikroorganizmami, jest norma PN-EN 374-1: 2005. Norma ta jednak nie powołuje specjalistycznych metod badań i wymagań pod kątem odporności rękawic na działanie czynników biologicznych. Zakłada się, bowiem, że rękawice szczelne, czyli odporne na przesiąkanie, które spełniają wymagania dla co najmniej 2. poziomu skuteczności według normy PN-EN 374-2: 2005, stanowią również skuteczną barierę dla zagrożeń mikrobiologicznych. Założenie to, zgodnie z wymienioną normą, nie dotyczy jednak wirusów. Do ochrony przed czynnikami biologicznymi należy wybierać rękawice szczelne, stosowane jako ochrona przed czynnikami chemicznymi. Ponieważ ręce należą do najbardziej podatnych na urazy mechaniczne, w tym skaleczenia i obtarcia są one szczególnie narażone na działanie mikroorganizmów. Dobierając rękawice chroniące przed czynnikami biologicznymi należy zatem uwzględnić wytrzymałość mechaniczną rękawic, która decyduje o ich trwałości i zapewnieniu ochrony przed czynnikami mechanicznymi.
Rękawice chroniące przed mikroorganizmami są oznaczone symbolem graficznym przedstawionym na rysunku:
Środki ochrony indywidualnej chroniące przed czynnikami chemicznymi
CWS-boco Polska jako firma wyspecjalizowana w wynajmie i serwisie odzieży roboczej, zużywa rocznie 10 tys. litrów środków chemicznych, głównie substancji piorących, które w większości kwalifikowane są jako niebezpieczne. Dzięki zastosowaniu automatycznych stacji dozujących, znajdujących się w wydzielonym magazynie, proszki do prania dozowane są automatycznie do pralek. Takie rozwiązanie pozwala ograniczyć do minimum liczbę osób narażonych na kontakt z tymi substancjami. Pracownicy, którzy zajmują się obsługą automatycznego systemu dozującego i rozładunkiem substancji chemicznych wykonują prace związane jedynie z krótkotrwałym narażeniem na te substancje. Przy obsłudze tych procesów stosowane są środki ochrony indywidualnej odporne na działanie czynników chemicznych.
Rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi
Rękawice ochronne stosowane podczas pracy z czynnikami chemicznymi mają za zadanie odizolować rękę pracownika od bezpośredniego kontaktu z tymi czynnikami.
Rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi powinny spełniać wymagania normy PN-EN 374-1:2005, które dotyczą: odporności na przenikanie czynnika chemicznego, odporności na przesiąkanie, minimalnej długości rękawic, a także właściwości mechanicznych.
Przenikanie jest definiowane jako proces, w którym substancja chemiczna przechodzi przez materiał rękawicy ochronnej na poziomie molekularnym. Przesiąkanie jest definiowane jako przechodzenie substancji chemicznej przez materiały porowate, szwy, otwory lub inne niedoskonałości w materiale rękawicy ochronnej na poziomie niemolekularnym.
Rękawice spełniające wymagania w zakresie odporności na przesiąkanie i przenikanie muszą być oznakowane poniższym piktogramem. Obok niego powinna zostać podana odpowiednia litera oznaczająca substancję chemiczną zastosowaną w badaniach rękawic oraz numer normy EN 374 (lub PN-EN 374).
A D F
Rękawice do stosowania jako ochrona przed czynnikami chemicznymi muszą zostać zbadane również pod kątem odporności na czynniki mechaniczne zgodnie z PN-EN 388:2006 tj. odporność na ścieranie, przecięcie i przekłucie i wytrzymałość na rozdzieranie. Nie określono jednak wymagań w zakresie minimalnych poziomów skuteczności dotyczących odporności na wymienione czynniki mechaniczne.
Przy stosowaniu rękawic ochronnych w kontakcie z czynnikami chemicznymi należy jednak pamiętać o tym, że podane poziomy skuteczności i odpowiadające im czasy przebicia nie oznaczają rzeczywistego czasu ochrony na danym stanowisku pracy, gdyż na tę ochronę wpływa wiele czynników, jak np. temperatura, oddziaływanie innych czynników itp. Należy obserwować wygląd rękawic i jeśli zaobserwujemy, że nastąpiły jakiekolwiek zmiany, takie jak: odbarwienia, pęknięcia, zesztywnienia, zmiękczenie itp. rękawice powinny być natychmiast wycofane z użytkowania. Bardzo istotne jest przestrzeganie instrukcji producenta nie tylko w zakresie stosowania rękawic, ale również przy ich czyszczeniu, konserwacji i przechowywaniu. Ważny jest również prawidłowy sposób zdejmowania rękawic tak, aby uniknąć zanieczyszczenia rąk podczas wykonywania tej czynności.
Środki ochrony oczu i twarzy
Środki ochrony oczu i twarzy dzielimy na cztery kategorie: okulary ochronne, gogle ochronne, osłony twarzy i osłony spawalnicze.
W środkach ochrony oczu wymienionych kategorii montuje się wizjery, szybki ochronne, siatki lub filtry. Ochrony oczu mogą być również elementem sprzętu ochrony układu oddechowego (wizjery w aparatach powietrzno-butlowych) lub środków ochrony głowy (osłony montowane do przemysłowych hełmów ochronnych). Środki ochrony oczu wszystkich kategorii składają się z części przeziernej (wizjery, szybki, siatki lub filtry) oraz z ramki (okulary i gogle) lub korpusu wraz z nagłowiem (osłony).
Najpowszechniej stosowaną ochroną oczu są okulary ochronne. Wskazane jest, aby okulary ochronne miały osłonki zabezpieczające przed dostaniem się niebezpiecznych rozbryzgów cieczy lub odprysków ciał stałych od strony czoła.
Jeśli ze względu na rodzaj zagrożenia wymagana jest szczelniejsza ochrona oczu, należy stosować gogle ochronne Ich konstrukcja zapewnia ścisłe przyleganie do twarzy, co sprawia, że gogle mogą być stosowane także do ochrony przed czynnikami biologicznymi. Należy jednak pamiętać, że systemy wentylacji gogli mogą bardzo różnić się między sobą.
Osłony twarzy chronią całą twarz, a duża powierzchnia ochronna minimalizuje prawdopodobieństwo przeniknięcia do wnętrza niebezpiecznych rozbryzgów cieczy. Osłony twarzy można stosować również wraz z okularami (ochronnymi lub korekcyjnymi), goglami oraz niektórym sprzętem służącym do ochrony układu oddechowego.
Odzież chroniąca przed narażeniem na substancje chemiczne
Odzież chroniąca przed czynnikami chemicznymi należy do grupy środków ochrony indywidualnej chroniących przed zagrożeniami bardzo poważnymi, często nawet śmiertelnymi. Zgodnie z dyrektywą 89/686/EWG (Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r.) kwalifikuje się ją jako środki ochrony indywidualnej II i III kategorii.
Klasyfikacja odzieży chroniącej przed działaniem czynników chemicznych, podana w poniżej przedstawionych normach zharmonizowanych oparta został na 3 kryteriach:
– intensywności działania substancji chemicznej na odzież (np. strumień cieczy, swobodnie spadające krople, mokre powierzchnie itp.)
– stanie skupienia substancji chemicznej,
– intensywności oddziaływania (np. stężenie, zdolność do penetracji i przenikania przez materiał barierowy).
Wymagania szczegółowe dotyczące odzieży chroniącej przed czynnikami chemicznymi sprecyzowane są w poniższych normach, odnoszących się do poszczególnych typów odzieży:
– PN-EN 943-1:2005/AC:2006,
– PN-EN 943-2:2005,
– PN-EN 14605+A1:2009,
– PN-EN ISO 13982-1:2008,
– PN-EN ISO 13034+A1:2009.
Na ich podstawie odzież chroniącą przed czynnikami chemicznymi dzieli się na 6 zasadniczych typów:
Typ 1 i 2 Odzież chroniąca przed substancjami chemicznymi w postaci gazów, par, cieczy i drobnych cząstek stałych (wg PN-EN 943-1:2005 oraz PN-EN 943-2:2005)
Typ 3 Odzież chroniąca przed działaniem strumienia cieczy (wg PN-EN 14605+A1:2009)
Typ 4 Odzież chroniąca przed działaniem rozpylonej cieczy (wg PN-EN 14605+A1:2009)
Typ 5 Odzież chroniąca przed pyłami (wg PN-EN ISO 13982-1:2008)
Typ 6 Odzież o ograniczonej skuteczność ochrony przed ciekłymi chemikaliami (wg PN-EN ISO 13034+A1:2009)
Ze względu na przewidywany czas użytkowania odzież można podzielić na:
– przeznaczoną do długotrwałego użytku,
– przeznaczoną do krótkotrwałego lub jednorazowego użytku.
Zarówno odzież do długotrwałego jak i krótkotrwałego użytku zapewnia użytkownikowi wystarczający poziom ochrony, różni się natomiast trwałością co wynika z rodzaju zastosowanych materiałów. Odzież do długotrwałego użytku produkowana jest z tkanin powleczonych i impregnowanych, natomiast odzież do krótkotrwałego użytku wytwarzana jest z włóknin i folii. Jest ona stosowana m.in. do prac podczas których następuje szybkie zanieczyszczenie odzieży.
Źródło informacji: http://www.ciop.pl/
