W Polsce 2 mln 813 tys. osób pracuje w przemyśle, co stanowi 19% wszystkich zatrudnionych[1]. W ramach raportu „Zmęczony jak Polak w pracy: przyczyny skutki i konsekwencje”, Stowarzyszenie Koalicja Bezpieczni w Pracy sprawdziło jak kwestia zmęczenia zawodowego wygląda w środowisku przemysłowym. Z racji, że praca w tej branży wiąże się zwykle z dużym wysiłkiem fizycznym, mogłoby się wydawać, że pracownikom z tego sektora najbardziej dokucza zmęczenie fizyczne. Badanie pokazuje jednak, że pracownicy częściej odczuwają zmęczenie psychiczne (48%) niż fizyczne (45%). Jakie jeszcze wnioski nt. stanu psychofizycznego pracowników przemysłowych wynikają z raportu?
Zdecydowana większość (93%) pracowników przemysłowych pracuje powyżej 38h tygodniowo, a rekordziści, czyli ci którzy pracują po 50h stanowią 9%. To więcej niż w gałęziach nieprodukcyjnych, gdzie powyżej 38h pracuje 83% ankietowanych.
Dla pracowników przemysłowych zmęczenie to złożony problem, obejmujący różne aspekty ich codziennego funkcjonowania. W badaniu rozumieją je przede wszystkim jako brak motywacji (17%), zmęczenie lub wyczerpanie fizyczne (12%), nadmiar zadań i konieczność radzenia sobie z wieloma problemami (16%), a także wypalenie zawodowe (14%), które zazwyczaj utożsamiane jest z pracownikami biurowymi. Te wyniki pokazują, że zmęczenie w sektorze przemysłowym ma charakter wielowymiarowy i nie ogranicza się jedynie do aspektów fizycznych.
Najczęściej wymieniane przez osoby zatrudnione w przemyśle symptomy zmęczenia to brak motywacji do pracy (40%), bóle mięśni lub głowy (35%), zaburzenia snu (49%) czy też monotonia i znudzenie (48%). Te dwa ostatnie zjawiska znacznie częściej dotykają pracowników przemysłowych niż zatrudnionych w innych branżach.
A co je powoduje? Z pewnością system zmianowy, charakterystyczny dla tej gałęzi gospodarki, o którym mówi 25% respondentów. Oprócz tego, najczęściej wymieniane przyczyny zmęczenia to nadmierny stres (32%), niska satysfakcja zawodowa (29%), monotonia pracy (37%), a także brak odpowiedniej odzieży roboczej lub ochronnej. Te wszystkie elementy składają się na odczuwane często lub nawet codziennie zmęczenie pracowników.
Zdajemy sobie sprawę, że długotrwałe zmęczenie ma ogromny wpływ na naszą pracę i na nasze samopoczucie. Ale czy to wszystko? Badani mówią o wpływie zmęczenia na poziom ich koncentracji w pracy (46%), mniejszej motywacji do pracy (44%), o wpływie na zdrowie fizyczne (40%), a także jeszcze bardziej na zdrowie psychiczne (45%).
Oczywiście nie ma wątpliwości, że zmęczenie wpływa na wypadki i na wydarzenia potencjalnie wypadkowe oraz jest wskazywane jako efekt zmęczenia przez prawie dwukrotnie większą liczbę pracowników zatrudnionych w przemyśle, niż pracowników nieprzemysłowych.
– Pracownik, który jest zmęczony fizycznie/psychicznie jest mniej uważny, skoncentrowany, jego szybkość reakcji może być mniejsza, przez co jest bardziej narażony na zdarzenia potencjalnie wypadkowe, wypadki – podkreśla Marta Tomaszewska, ekspertka Stowarzyszenia Koalicja Bezpieczni w Pracy, specjalistka ds. BHP w firmie CWS Workwear. – Tym bardziej w sektorze przemysłowym, gdzie praca wiąże się z używaniem różnego rodzaju maszyn, przy dużym wysiłku fizycznym, obciążeniu psychicznym czy systemie zmianowym – dodaje ekspertka.
Jednocześnie zmęczenie jest postrzegane przez pracodawców jako ogromne zagrożenie dla efektywności ich przedsiębiorstw, motywacji i zdrowia psychicznego pracowników. Te 3 elementy wymieniane są przez pracodawców jako najważniejsze. To pokazuje, że coraz bardziej zdają sobie oni sprawę z konieczności podejmowania kroków, które pomogą w niwelowaniu zmęczenia w pracy.
Do działań wymienianych jako najefektywniejsze przez osoby z branży przemysłowej należą: równomierne rozdzielanie zadań (42%) oraz dodatkowe przerwy w pracy (38%). Często jest to również zapewnienie ergonomicznych stanowisk pracy (27%), automatyzacja urządzeń przy których pracują (25%), a także zatrudnienie większej liczby pracowników z podobnymi kompetencjami – 36%.
Warto zauważyć, że aż 68% pracowników przemysłowych na co dzień lub okazjonalnie korzysta z odzieży roboczej. Co istotne, brak odpowiedniej odzieży roboczej jest wskazywany jako jedna z przyczyn zmęczenia odczuwanego przez pracowników.
Z badań wynika, że kluczowe cechy odzieży roboczej, które pomagają zmniejszyć uczucie zmęczenia, to przede wszystkim wygoda (73%), swoboda ruchów (73%) oraz komfort termiczny (71%). Duże znaczenie ma również jakość tkaniny (66%), jej lekkość (63%) oraz odpowiednie dopasowanie do sylwetki (60%). Te czynniki podkreślają, jak ważne jest dostarczanie pracownikom odzieży roboczej, która nie tylko chroni, ale także wspiera ich komfort i efektywność w pracy.
Wyniki badania pokazują zaskakująco trudną sytuację pracowników sektora przemysłowego. Pracują oni często ponad normę przewidzianą przepisami, a mimo wykonywania głównie pracy fizycznej, częściej niż pracownicy z innych branż skarżą się na zmęczenie psychiczne. Dodatkowo, praca zmianowa w tym sektorze prowadzi do większej liczby zaburzeń snu niż w innych branżach, a monotonia wykonywanych zadań potęguje uczucie zmęczenia.
Długotrwałe zmęczenie ma w tym sektorze istotny wpływ na bezpieczeństwo, powodując zwiększone ryzyko wypadków i sytuacji potencjalnie wypadkowych w porównaniu do innych branż.
Aby przeciwdziałać tym problemom, konieczne jest zaangażowanie pracodawców w działania na rzecz poprawy warunków pracy. Należy zapewniać pracownikom dodatkowe przerwy, równomierne rozdzielanie obowiązków oraz ergonomiczne warunki pracy. Kluczowym elementem jest także dostarczenie wygodnej, ergonomicznej i odpowiednio dopasowanej odzieży ochronnej lub roboczej, która znacząco wpływa na komfort pracy i zmniejszenie zmęczenia.
[1] Główny Urząd Statystyczny, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-zatrudnieni-wynagrodzenia-koszty-pracy/pracujacy-w-gospodarce-narodowej-w-2023-roku,7,21.html
