Przepisy prawa pracy co do zasady przewidują trzy rodzaje badań lekarskich tj. wstępne, okresowe i kontrolne. Brak jest natomiast badań, które mogłyby być przeprowadzane w związku podejrzeniem zmiany zdolności pracownika do wykonywania pracy.
Mimo braku przepisów wprost dopuszczających takie postępowanie, zasadnym jest, w celu zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, kierowanie pracowników na badania kontrolne, także w przypadku uzasadnionych wątpliwości pracodawcy, co do aktualności posiadanego zaświadczenia lekarskiego. Taką okoliczność uzasadnia między innymi wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2002 roku, sygn. akr I PK 44/02 „Aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu art. 229 § 4 KP jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której pracownik ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika.” Oznacza to, że pracodawca w przypadku powtarzających się problemów zdrowotnych pracownika lub omdleń w trakcie pracy może powziąć uzasadnione wątpliwości, co do aktualności orzeczenia lekarskiego.
Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, sygn. akt I PK 162/14 „W związku z ustanowionym w art. 229 § 4 KP zakazem dopuszczenia pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego o zdolności do pracy na określonym stanowisku, jako zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy można także potraktować dopuszczenie do pracy wówczas, gdy aktualnego zaświadczenia lekarskiego o zdolności pracownika do pracy na określonym stanowisku nie było albo zawierało ono oczywiście błędną ocenę zdolności do wykonywania pracy, czyli potraktowania go w taki sposób, jakby nie istniało – pod warunkiem że pracodawca ma świadomość takiej sytuacji. Dopuszczenie do pracy w takich warunkach wiąże się bowiem przyczynowo z zaistniałym wypadkiem, ponieważ pracownik nie ma wówczas właściwej ochrony przed szkodliwymi przy stanie jego zdrowia warunkami pracy (art. 207 § 1 w związku z art. 212 pkt 1 i 3 KP) i wykonuje pracę, która sama w sobie stanowi dla niego zagrożenie takiego samego rodzaju, jak zadziałanie szczególnych czynników, które orzecznictwo uznaje za zewnętrzne przyczyny wypadku przy pracy. Przyczyną wypadku (samodzielną lub współistniejącą z wewnętrznym schorzeniem) może być w takich okolicznościach zadziałanie jakiegokolwiek związanego z pracą czynnika zewnętrznego na organizm pracownika dopuszczonego do pracy dla niego przeciwwskazanej.”
Pracodawca uzyskujący informacje od pracowników o znacznym pogorszeniu się stanu zdrowia konkretnego pracownika lub w przypadku zdarzeń jak np. omdlenia w czasie pracy, które stanowią uzasadnienie powzięcia wątpliwości co do aktualności ostatnich badań, powinien skontrolować ich aktualność. Oznacza to, że skierowania na badania kontrolne, mimo nieprzebywania przez pracownika na ponad 30 dniowym zwolnieniu lekarskim, uznawane są za dopuszczalne i konieczne w celu zapewnienia bezpiecznych warunków pracy poszczególnym pracownikom.
Autor: Krzysztof Sosnowski, aplikant radcowski w Kancelarii Prawa Pracy „Wojewódka i Wspólnicy” Sp.k.
