W Polsce codziennie dochodzi do ponad stu wypadków przy pracy. Stanowią one zagrożenie dla zdrowia i życia pracownika. Co więcej, mają wpływ również na ich rodziny, społeczność czy gospodarkę. Niestety najczęściej wynikają z nieprawidłowego zachowania się pracownika. Ekspertki i eksperci Koalicji Bezpieczni w Pracy wskazują, dlaczego dochodzi do wypadków i jak im zapobiegać.
Zgodnie z art. 67 Kodeksu pracy, wypadkiem przy pracy jest każde nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które powoduje uszkodzenie ciała lub śmierć pracownika. Definicja dotyczy również podróży służbowych, jak i pracy zdalnej – pod warunkiem, że zdarzenie miało miejsce w związku z wykonywaną pracą. W Polsce, zgodnie z danymi GUS w 2022 r., zgłoszono ponad 66 tysięcy osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy. Co więcej, choć odnotowano spadek liczby wypadków śmiertelnych, wciąż było ich aż 180. Natomiast w wypadkach ciężkich liczba poszkodowanych wynosiła 365 osób.
Praca zdalna obniżyła wypadkowość
Rok temu do poprawy bezpieczeństwa w pracy najpewniej przyczyniła się pandemia oraz możliwość, przynajmniej w niektórych przypadkach, wykonywania pracy w domu. Co ważne, w 2022 roku, mimo pełnego powrotu do pracy w placówkach, liczba wypadków nie uległa zwiększeniu. W porównaniu z poprzednimi latami jest nawet niższa niż dotychczas
– Niezależnie od widocznego spadku liczby wypadków, musimy nadal intensyfikować działania na rzecz ich zapobiegania – mówi Marta Wojewnik, dyrektor zarządzająca CWS Workwear, przewodnicząca Koalicji Bezpieczni w Pracy. – W porównaniu z 2021 rokiem, zaobserwowany spadek liczby wypadków zmniejszył się zaledwie o kilka procent. Mimo zwiększonego zakresu działań w minionych latach, dużo większego nacisku na bezpieczeństwo, czy konsekwencji w przestrzeganiu zasad, potrzebna jest dalsza i szersza edukacja. Bardzo ważna jest tym samym rola pracodawców w budowaniu kultury i świadomości bezpieczeństwa wśród pracowników i managerów. W efekcie pomoże nam to zmniejszyć nie tylko liczbę wypadków, ale i liczbę zdarzeń potencjalnie wypadkowych – dodaje Marta Wojewnik.
Czynnik ludzki najczęstszą przyczyną wypadków
Wypadki przy pracy mają wpływ nie tylko na pracowników, ale i ich rodziny, społeczność a nawet gospodarkę. Zgodnie z danymi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w 2022 r. jednorazowe odszkodowania wypadkowe z tytułu wypadku przy pracy wypłacono 42,6 tys. osób na łączną kwotę 293 813,6 tys. zł.
Czołówka najbardziej niebezpiecznych branż od lat jest taka sama, związana przede wszystkich z pracą fizyczną. Najtrudniej pracuje się m.in. w górnictwie i wydobywaniu, przetwórstwie przemysłowym, gospodarowaniu ściekami i odpadami, czy transporcie. Co więcej, jeśli dochodzi tam do wypadków, bywają one najtragiczniejsze w skutkach.
Przyczyny wypadków przy pracy dzielimy na trzy kategorie: związane z organizacyjną pracy, jej wyposażeniem oraz z zachowaniem człowieka. Pozostałe przyczyny wypadków przy pracy stanowią między innymi zła organizacja pracy lub stanowiska pracy, niewłaściwy stan czynnika materialnego, nieużywanie sprzętu ochronnego lub niewłaściwy stan psychofizyczny pracownika.
– Dane GUS wskazują, że w 61 proc. wypadków spowodowane było niewłaściwym zachowaniem się pracownika. Co jednak kryje się za tym stwierdzeniem? W gestii pracodawcy leży takie przygotowanie miejsca pracy, żeby minimalizować niebezpieczeństwo wypadku. Patrząc na organizację pracy oraz środki ochrony indywidualnej dostarczane pracownikom w wielu polskich zakładach, sytuacja pozostawia wiele do życzenia – wskazuje Elżbieta Rogowska, Wiceprezes Zarządu PW Krystian. – Pracodawca odpowiedzialny jest również za odpowiednie przeszkolenie pracowników i ciągłą kontrolę przestrzegania zasad i regulacji BHP. Prawo polskie zobowiązuje pracodawcę do przeprowadzania szkoleń BHP, w zależności od stanowiska: raz na rok, trzy lata lub pięć lat. Dodatkowo, dla pracowników rozpoczynających pracę, obowiązkowy jest jednorazowy instruktarz wstępny i stanowiskowy. Są to wymagania minimalne. Pracodawcy powinni obserwować częstotliwość wypadków we własnej firmie i dostosować program szkoleń do potrzeb i charakterystyki swojego biznesu – dodaje Elżbieta Rogowska.
Ocena ryzyka – kluczowa dla unikania wypadków
W celu zapobiegania wypadkom bardzo ważna jest ocena ryzyka zawodowego. To obowiązek pracodawcy określony w Kodeksie pracy.
– Ocena ryzyka zawodowego jest formą sprawdzenia, co zostało już zrobione w zakresie bezpieczeństwa w pracy, a co powinno być jeszcze zrealizowane. W efekcie pracodawca może zminimalizować ryzyko wypadków, czy innych zagrożeń dla pracowników. Zarządzanie ryzykiem jest przede wszystkim długofalowym działaniem, a pracodawca powinien wykazywać się w tej kwestii stałą czujnością i uwagą. Tylko wtedy będzie potrafił wdrożyć odpowiednie działania zapobiegawcze – podkreśla Ewa Gawrysiak, Regional Manager CEE TenCate Protective Fabrics.
Kluczowe jest, aby wszyscy pracownicy i pracodawcy byli odpowiedzialni za bezpieczeństwo w miejscu pracy. Niestety wypadki są nieuniknionym elementem ryzyka pracy. Mogą być jednak minimalizowane, zarówno w ilości, jak i skutkach – przez odpowiednie szkolenia, środki bezpieczeństwa oraz właściwe postępowanie w przypadku zdarzenia.
Źródło zdjęcia: Obraz autorstwa senivpetro na Freepik
