Dotychczas kwestia tego, czy Państwowa Inspekcja Pracy powinna zawiadamiać o kontroli czy też nie, była dyskusyjna. Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo przedsiębiorców ma ostatecznie przyzwolić na przeprowadzenie kontroli bez uprzedzenia.
Sprawowanie nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem prawa pracy, w szczególności zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest – zgodnie z Ustawą z dnia 13 kwietnia 2007 roku o Państwowej Inspekcji Pracy – jednym z głównych zadań PIP. Przypomnijmy, że aktualnie w związku z trwającą pandemią COVID-19, inspektorzy pracy prowadzą kontrole w sposób zdalny, czyli za pośrednictwem operatora pocztowego lub środków komunikacji elektronicznej oraz w sposób hybrydowy, łączący elementy kontroli zdalnych i kontroli bezpośrednich.
Jednak czy PIP może przeprowadzić kontrolę bez zapowiedzi? Art. 23 ustawy o PIP „Inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy, kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy”. Jednocześnie art. 48 ustawy z dn. 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców stanowi, że „Organ zawiadamia przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli, a kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli”.
Widać tutaj oczywistą sprzeczność – z jednej strony inspektorzy mogą przeprowadzać kontrole bez uprzedzenia, a z drugiej muszą wcześniej zawiadomić o tym przedsiębiorcę. Ponadto nie jest jasne, kiedy taka kontrola może się odbyć. O każdej porze dnia i nocy czy 7 dni od doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli? Planowo przepisy ma ujednolicić projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo przedsiębiorców, który ma wprowadzić przepis, który umożliwia przeprowadzanie kontroli PIP bez obowiązku zawiadamiania o tym zakładu pracy. Kontrola mogłaby być wówczas przeprowadzona bez uprzedzenia, o każdej porze dnia i nocy.
Z punktu widzenia tego, że podstawowym celem działań Państwowej Inspekcji Pracy jest uzyskanie poprawy stanu przestrzegania prawa pracy w kontrolowanych zakładach, to nie ulega wątpliwości, że ma on większe szanse realizacji podczas przeprowadzania niezapowiedzianych kontroli. O ile do tej pory budziły one wiele wątpliwości ze względu na niejasność przepisów, o tyle po zmianie Prawa przedsiębiorców będą one przeprowadzane, nie budząc podobnych kontrowersji.
Autorka: Anna Sikorska, Dyrektor Działu Zasobów Ludzkich i Administracji w PW Krystian, ekspertka Koalicji Bezpieczni w Pracy
