Zwiększająca się ilość procesów, zmiany warunków w zakresie miejsca zatrudnienia oraz wynikające z nich nowe lub zmieniające się zagrożenia wymuszają nowe podejście do zagadnień bezpieczeństwa i zdrowia w pracy. Potrzebne są rozwiązania, które umożliwią pracodawcom uwzględnienie zasad BHP na wszystkich szczeblach operacyjnych oraz przekształcenie ich w systematyczne działania.
Jedną z ważniejszych kwestii związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, jest regularna kontrola oceny ryzyka. Jest to jedno z najważniejszych osiągnięć europejskiej polityki w zakresie BHP. Została ona określona w dyrektywie ramowej UE w sprawie wprowadzenia środków mających na celu poprawę bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (dyrektywa 89/391/EWG).
Inwestycje i dobre nawyki związane z BHP mają wpływ nie tylko na zdrowie ludzi, ale też na sprawne funkcjonowanie zakładów pracy, a przez to na funkcjonowanie całej gospodarki. Nie chodzi tylko o to, by instytucje publiczne tworzyły regulacje, których przedsiębiorstwa, mniej lub bardziej karnie, będą przestrzegać. W tworzeniu kultury bezpieczeństwa ważne jest takie kształtowanie przekonań, postaw i zachowań, które sprawią, że wszyscy, tj. pracownicy, pracodawcy i instytucje publiczne, będą rozumieli wagę BHP i z tego powodu działali zgodnie z najlepszymi praktykami.
Bezpieczeństwo i higiena w miejscu pracy zalicza się obecnie do najważniejszych obszarów unijnej polityki społecznej. Rolę kreatora kultury bezpieczeństwa pełni pracodawca. To on tworzy politykę bezpieczeństwa i higieny pracy, definiuje zagrożenia i wprowadza normy postępowania. Każde przedsiębiorstwo ma swoją własną kulturę bezpieczeństwa.
Inwestycja w BHP, jej celowość i zasadność stanowiła nie raz przedmiot dyskusji czy debat w oparciu o wyliczenia, dane statystyczne czy specjalistyczne ankiety. BHP w świetle danych statystycznych obrazuje, że od 2000 roku ogólna liczba wypadków pozostaje na podobnym poziomie – najmniej nieszczęśliwych zdarzeń odnotowano w roku 2002, a najwięcej w 2008. Co jednak warto podkreślić, systematycznie maleje liczba wypadków ciężkich (z 1351 w roku 2000 do 520 w roku 2014) oraz śmiertelnych (odpowiednio z 594 do 262). (1)
Patrząc na główną przyczynę wypadków (tj. niewłaściwe zachowanie pracowników), widać, że wielu nieszczęśliwych zdarzeń dałoby się uniknąć. W tym miejscu narzuca się więc kilka pytań. Czy pracownikom brakuje dobrych nawyków związanych z BHP? Czy ich wiedza na temat bezpieczeństwa i higieny pracy jest wystarczająca? Dane statystyczne pokazują, że prowadzenie skutecznych działań promocyjnych i edukacyjnych pozwoli wyeliminować część niewłaściwych zachowań pracowników, a przez to znacząco zmniejszyć liczbę wypadków w miejscach pracy.
Badania świadomości pracowników i pracodawców są punktem wyjścia do lepszego zrozumienia dominujących w tych grupach postaw i zachowań związanych z BHP. Jest to pierwszy krok do planowania skutecznych działań edukacyjnych i promocyjnych.
Inwestycja w BHP nie jest nieuzasadnionym wydatkiem. Im większy zakład pracy, tym więcej osób zauważa, że inwestycje w BHP przynoszą wymierne korzyści ekonomiczne. Wypadki przy pracy są elementem pracy generującym koszty, które przy dobrej organizacji i współdziałaniu można ograniczyć do minimum. Istotnymi kosztami wypadków przy pracy i nie przestrzegania procedur BHP są, w opinii przedstawicieli zakładów pracy zajmujących się sprawami BHP, koszty odszkodowań dla poszkodowanych (53 proc.) oraz koszt straconego czasu (49 proc.). Koszt straconego czasu jest częściej wskazywany przez przedstawicieli średnich i dużych firm. Tylko w nielicznych zakładach pracy w Polsce prowadzone są szacunkowe wyliczenia tego, ile średnio kosztuje nieobecność pracownika związana z naruszeniem procedur BHP. (1)
Szkolenia w zakresie BHP najczęściej postrzegane są jako zbędny wydatek wśród małych przedsiębiorstw lecz uznawane za użyteczne zarówno przez zdecydowaną większość pracowników, jak i przedstawicieli zakładów pracy. Warto również zaznaczyć, że im większy jest zakład pracy, tym użyteczność szkoleń oceniana jest wyżej. Działania promujące BHP wśród pracowników – dodatkowe spotkania dla pracowników, tworzenie i udostępnianie poradników oraz inwestowanie w dodatkowe wyposażenie mające na celu edukowanie pracowników – są niewątpliwie inwestycją mającą na celu promocję BHP wśród pracowników.
Nie bez znaczenia są również wydatki pracodawców związane z zakupem środków ochron osobistych. Bardzo często pracodawcy nie rozumieją definicji samej kategorii środków ochrony osobistej, do której zalicza się m.in. odzież oraz obuwie. Wyniki badania „Bezpieczeństwo pracy w Polsce 2015” pokazują jak istotna jest rola informacji i edukacji odnośnie ryzyka jakie występuje na konkretnych stanowiskach pracy.
Zatem czy warto inwestować w BHP? BHP to zbędny wydatek, czy inwestycja? Dbanie o bezpieczeństwo powinno stać się dobrym nawykiem pracowników, pracodawców, czy osób z kręgu służby BHP. Inwestycja w BHP to wydatek świadczący o świadomym działaniu wszystkich osób w procesie pracy. Po stronie każdej z osób procesu pracy jest codzienne ponoszenie kosztów związanych z inwestycją jaką jest BHP. Świadome dbanie o bezpieczeństwo to wyraz szacunku dla życia i zdrowia swojego, współpracowników jak i osób spoza kręgu środowiska pracy.
Czy opłaca się oszczędzać na BHP? Oszczędzanie to gospodarowanie czymś oszczędnie, rozważnie, bez szafowania, marnotrawienia czegoś. Odnośnie finansów jest to świadome zarządzanie posiadanymi zasobami finansowymi. Dzięki oszczędzaniu mogą wzrosnąć jeszcze bardziej nasze możliwości w przyszłości. Natomiast bezpieczeństwo i higiena pracy, to stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy.
Złe gospodarowanie środkami finansowymi, do których zaliczyć trzeba przesadne oszczędzanie – czy nawet skąpstwo, nie zapewnia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W efekcie końcowym zwiększa liczbę wypadków przy pracy, chorób zawodowych oraz znacznie podnosi wydatki na bezpieczeństwo. Straty finansowe oraz zdrowotne są wysokie a ponoszą je pracodawcy, poszkodowani, ich rodziny oraz społeczeństwo. Jeśli uświadomimy sobie ile w istocie, kosztują wypadki przy pracy i choroby zawodowe, na pytanie: czy opłaca się oszczędzać na BHP, można odpowiedzieć z pełnym przekonaniem – nie.
Materiały wykorzystane w artykule
- Raport z badania „Bezpieczeństwo pracy w Polsce 2015”
- Muratorplus.pl
