Zawód specjalisty czy inspektora BHP kojarzy głównie się z lekką pracą biurową czy szkoleniami okresowymi. Często jednak osoby zainteresowane tym zawodem nie zdają sobie sprawy, z tego jaki jest rzeczywisty zakres obowiązków pracowników BHP. Niejednokrotnie wybierając takie studia kandydaci nie wiedzą jakie wymogi w tym zakresie zostały określone przez ustawodawcę.
Jak zostać pracownikiem służby BHP?
Z prawnego punktu widzenia jest to osoba, która ukończyła studia podyplomowe albo posiada wykształcenie kierunkowe przynajmniej policealne lub wyższe o specjalności w zakresie BHP oraz odbyła co najmniej roczny staż kierunkowy. W ujęciu bardziej ogólnym kandydat taki powinien, oprócz spełnienia wymagań kwalifikacyjnych określonych w § 4.2 rozporządzenia (1), posiadać także szczególną wiedzę i doświadczenie w danej dziedzinie.
Wykształcenie jest warunkiem koniecznym wynikającym z obowiązujących przepisów prawnych. Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia (1), ścieżka kariery pracownika służby BHP jest pięciostopniowa. Może on pracować jako: główny specjalista, starszy specjalista, specjalista, starszy inspektor, inspektor. Zatrudnienie na poszczególnych stanowiskach uzależnione jest od posiadanego wykształcenia oraz stażu pracy.
Studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy powinny zapewnić przygotowanie absolwentów do wykonywania zadań służby BHP, a co za tym idzie – ich zakres powinien uwzględniać tematykę umożliwiającą uzyskanie takiego przygotowania.
Kto kształci specjalistów BHP?
Obecnie w Polsce pracowników służby BHP kształci wiele szkół policealnych, uczelni wyższych i instytutów oferujących swoim słuchaczom studia podyplomowe. Istnieją także uczelnie, które tworzą interdyscyplinarne studia inżynierskie przygotowujące do pracy w służbach BHP, nadając swoim absolwentom tytuły inżynierów w zakresie BHP.
Staż pracy w służbie BHP
Pojęcie „stażu pracy w służbie BHP” zostało zdefiniowane jako okres zatrudnienia w ramach stosunku pracy w wyodrębnionej komórce organizacyjnej, przy czym nie ma tutaj znaczenia wymiar etatu. Osobom zdobywającym doświadczenie i wykonującym zadania służby bezpieczeństwa i higieny pracy, np. na podstawie umowy zlecenia, nie wlicza się tego okresu do stażu pracy. Są one traktowane jako „specjaliści spoza zakładu pracy”, ponieważ nie pracują w wyodrębnionych komórkach organizacyjnych.
Zgodnie z § 4 ust. 2 (1), pracownikami służby BHP mogą być osoby spełniające następujące wymagania kwalifikacyjne:
1) inspektorem do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy;
2) starszym inspektorem do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca:
- a) zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie BHP lub
- b) wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
3) specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie BHP;
4) starszym specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie BHP;
5) głównym specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 5-letni staż pracy w służbie BHP.
Warto w tym miejscu podkreślić, że zdecydowanie większe możliwości ma osoba, która ukończyła studia wyższe – w tym również podyplomowe – w zakresie BHP. W odróżnieniu od osoby posiadającej jedynie zawód technika BHP, pracownik posiadający wyższe wykształcenie ma możliwość nie tylko kierowania wieloosobową komórką organizacyjną ds. BHP – § 4 ust. 3 (1), ale również prowadzenia własnej działalności gospodarczej, tj. świadczenia usług w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dla przedsiębiorstw, w ramach powierzenia wykonywania zadań służby BHP specjalistom spoza zakładu pracy – § 4 ust. 4 (1).
Dalsze kształcenie się
Pracownik służby BHP powinien się ciągle dokształcać. Obliguje go do tego nie tylko stale zmieniający się stan prawny oraz postęp technologiczny, ale także § 14 ust. 2 pkt 4 (2). Powyższy przepis stanowi, że pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy i inne osoby wykonujące zadania tej służby są zobowiązani odbywać szkolenia okresowe, których celem jest aktualizacja i ugruntowanie wiedzy i umiejętności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zaznajomienie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie. Szkolenia te powinny odbywać się nie rzadziej niż raz na 5 lat i mogą być przeprowadzane w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego.
Nie bez znaczenia jest w tym zawodzie doświadczenie zdobywane z upływem lat pracy, wiedza i praktyka zdobyte w rzeczywistych warunkach, w różnorodnych branżach jest dopełnieniem tych wymagań. Specjalista służby BHP ma być doradcą zarówno dla pracodawcy, osób kierujących pracownikami, jak i dla pracowników, w związku z czym powinien stale podnosić swoje kwalifikacje, aby wciąż być na bieżąco zarówno z przepisami prawa, jak i nowościami w zakresie ochrony pracy. Podnoszenie kwalifikacji poprzez uczestnictwo w szkoleniach okresowych jak i branżowych pozwala pogłębić nie tylko wiedzę ale daje nowe doświadczenia.
Grafika: Canva
