Zagrożenia biologiczne
wszelkie oddziaływania na organizm człowieka związane z kontaktem z mikroorganizmami pochodzenia organicznego, mogącymi stanowić zagrożenia dla zdrowia. Mogą one wywołać choroby, być przyczyną zakażenia, zatrucia lub alergii. Są to między innymi bakterie, grzyby, wirusy, toksyny, pasożyty wewnętrzne i inne drobnoustroje. Szkodliwe czynniki biologiczne występują najczęściej: w miejscach agazynowania odpadów i oczyszczania ścieków; w przetwórstwie surowców roślinnych i zwierzęcych; w leśnictwie i przemyśle drzewnym, w laboratoriach, placówkach służby zdrowia, lecznicach dla zwierząt, miejscach hodowli roślin uprawnych, przemyśle biotechnologicznym, tekstylnym, maszynowym i górnictwie. Potencjalne skutki zdrowotne zagrożeń biologicznych to problemy z oddychaniem, astma i alergia oraz legionelloza.
W zależności od stopnia ryzyka, jakie niosą za sobą szkodliwe czynniki biologiczne, można wyróżnić cztery stopnie zagrożenia:
I Grupa zagrożenia
Czynniki należące do tej grupy, rzadko powodują choroby u ludzi, ale prawdopodobieństwo ich wystąpienia jest bardzo nikłe. Zalicza się do nich szczepy bakterii stosowane do produkcji szczepionek lub do celów laboratoryjnych, drożdże używane w przemyśle spożywczym oraz czynniki o działaniu uczulającym (np. grzyby).
Sposoby ochrony: przestrzeganie podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, szczepienia ochronne; badania profilaktyczne; dezynsekcja, odpowiednie oznakowanie i izolacja pomieszczeń; zaopatrzenie laboratoriów we właściwą wentylację, urządzenia i środki odkażające; stosowanie indywidualnych środków ochrony, w postaci odzieży roboczej lub ochronnej (rękawiczki biologiczne).
II Grupa zagrożenia
Czynniki należące do tej grupy, mogą wywoływać choroby trudno rozprzestrzeniające się wśród populacji i łatwo poddające się skutecznej profilaktyce i leczeniu. Do grupy 2 należą m.in. bakterie ( gronkowca, tężca), grzyby, wirusy (np. różyczki, polio, zapalenia wątroby typu A.).
Sposoby ochrony: odizolowanie stanowiska pracy; stosowanie oddzielnych umywalni i środków odkażających dla personelu; zminimalizowanie rozprzestrzeniania gazów wylotowych; bezpieczne przechowywanie szkodliwych czynników biologicznych; stosowanie odzieży roboczej chroniącej oczy, twarz i dłonie.
III Grupa zagrożenia
Czynniki występujące w tej grupie mogą wywołać ciężkie, niebezpieczne dla pracowników choroby. W skład tej grupy wchodzą m.in.: bakterie (gruźlicy, dżumy, czerwonki), grzyby, wirusy (wścieklizny, zapalenia wątroby typu B) i pasożyty.
Sposób ochrony: środki zapobiegawczedla zagrożeń Grupy 2, stosowaniefiltrów HEPA do wyprowadzania powietrza; zapewnienie dostępu do stanowisk pracy wyłącznie osobom uprawnionym; zapobieganie zakażeniom przenoszonym przez gryzonie i owady poprzez określenie procedur dezynfekcji i deratyzacji; stosowanie łatwo zmywalnych
i nieprzepuszczalnych powierzchni, odpornych na kwasy, zasady, rozpuszczalniki oraz środki dezynfekcyjne; umieszczenie znaków zagrożenia biologicznego w środowisku pracy; stosowanie odzieży ochronnej (maski, okulary, rękawice oraz obuwie ochronne).
IV Grupa zagrożenia
Czynniki występujące w tej grupie, wywołują u ludzi ciężkie choroby, łatwo rozprzestrzeniające się w populacji. Do grupy tej należą też wirusy, m.in. Ebola, Lassa i gorączki prawdziwej. Nie istnieją skuteczne metody leczenia tych wirusów.
Sposoby ochrony: środki zapobiegawcze dla zagrożeń Grupy 2 i 3; dostęp osób uprawnionych do stanowiska pracy jedynie przez śluzę powietrzną; przystosowane miejsca wykonywania obowiązków służbowych do systematycznej dezynfekcji poprzez fumigację (zwalczanie szkodników za pomocą substancji chemicznych); stosowanie łatwo zmywalnych i nieprzepuszczalnych powierzchni (zarówno na podłodze, ścianach i suficie); wprowadzenie rozwiązań umożliwiających stałą widoczność pracowników (np. poprzez tzw. okna obserwacji): pełne wyposażenie laboratoryjne; praca ze skażonym materiałem w izolatce lub innym pomieszczeniu zamkniętym; stosowanie całkowitej zmiany odzieży przez pracowników (np. kombinezon gazoszczelny), a także korzystanie z prysznica przed opuszczeniem miejsca pracy.
